#_LOCATIONMAP

Datum/Tijd
Date(s) - 06-12-2016
Hele dag

Categorieën

H. Nicolaas van Myra (ca. 270-342), bisschop en wonderdoener.

Nicolaas werd rond 270 nC geboren in een rijk en christelijk koopmansgezin in de stad Patara (in het oostelijk gedeelte van het toenmalige Romeinse Rijk, het huidige Turkije). Het leven van Nicolaas staat bol van wonderen.

Als pasgeboren baby’tje ging hij na twee uur rechtop staan in zijn badje om God te danken voor zijn leven en vastte op woensdag en vrijdag door dan de moederborst te weigeren. Al jong verloor hij zijn ouders en erfde hun vermogen. Hij besteedde al zijn geld aan de armen en behoeftigen, werd op zijn 19^e al priester gewijd en spoedig daarna tot bisschop van Myra. Hij redde drie meisjes van de prostitutie door tot drie maal toe goud door het venster van de vader te gooien als bruidsschat. Andere wonderen en gebeurtenissen verhalen over hoe hij drie studenten (soms kinderen) tot leven wekte die vermoord waren door een herbergier; hoe hij een kind behoedde voor een te heet bad; hoe hij zeelieden op zee redde uit een storm; hoe hij drie onschuldig veroordeelden redde van de dood; in een droom verscheen aan keizer Constantijn en zo drie generaals redde van de dood (de zgn. Stratelatenlegende); hoe hij een ontvoerd kind terugbracht bij zijn ouders en hoe hij Myra behoedde voor een hongersnood door graan te vermenigvuldigen. Deze wonderverhalen willen vooral bevestigen hoe bijzonder iemand is geweest en vaak verwijzen die verhalen naar de Bijbel of het leven van Christus, om het belang van de heilige te onderstrepen. Het zijn dus geen sprookjes, maar geloofsverhalen. Het opwekken uit de dood is een typisch christelijk voorbeeld van de belofte van God dat de dood niet het laatste woord heeft. Nicolaas werd door deze verhalen patroonheilige van zeelieden, ongehuwde meisjes, kinderen en studenten en onschuldig veroordeelden.

Nicolaas zou ook aanwezig zijn geweest bij het Concilie van Nicea in 325, waarin het arianisme werd bestreden (waarin Jezus niet gelijkgesteld wordt aan God) en de geloofsbelijdenis werd vastgesteld. Nicolaas stond voor een zuiver geloof en had al de tempel van de godin Artemis (Diana) verwoest en zou op dit concilie een klap hebben uitgedeeld aan een bisschop die de geloofsbelijdenis niet aanvaardde. Daarmee kwam hij zelf in de gevangenis (volgens sommige verhalen onder de christenvervolgingen onder keizer Diocletianus) en werd zo beschermheilige van gevangenen en dieven die tot inkeer komen.

Nicolaas werd al sinds de zesde eeuw als heilige vereerd en was de meest vereerde heilige in de ongedeelde kerk. Maar ook na het Grote Schisma van 1054 bleef hij populair, vooral toen zijn relieken dertig jaar later in Bari terecht kwamen; die werden op 9 mei 1087 naar Bari gebracht (waarschijnlijk geroofd door kooplieden) om ze tegen de oprukkende islam (feitelijk de Seltsjoeken) te beschermen. In Bari werd vervolgens speciaal voor Nicolaas (San Nicola) de Sint Nicolaasbasiliek gebouwd. Het translatiefeest van de relieken van Nicolaas wordt jaarlijks nog uitgebreid herdacht met een driedaags feest in Bari.

Zijn verering kwam al in de tiende eeuw op gang in Europa, vooral door toedoen van de Byzantijnse keizerin Theophanu, die na haar huwelijk met keizer Otto II in de Valkhof in Nijmegen een St. Nicolaaskapel liet bouwen. Zo bracht zij de verering van Nicolaas in de aristocratische kringen. Bari maakte ten tijde van de reliekenroof deel uit van het Normandische rijk en zijn verering kwam zo in Frankrijk in de kloosterscholen terecht, waar hij in mirakelspelen de studenten tot een vroom leven maande. De zeelieden die hem vereerden brachten Nicolaas naar de havensteden. Ook de missionarissen, die relieken meebrachten en kruisvaarders maakten Nicolaas tot een bekende en geliefde heilige. Amsterdam was een havenstad en kende al een Nicolaaskerk (de huidige Oude Kerk) sinds de 13^e eeuw. Door kermissen (kerkmissen; markten die verbonden waren aan een feestdag van een heilige die eerst in de kerk gevierd werd) en de daaraan verbonden St. Nicolaasmarkten werd Nicolaas enorm populair in de Middeleeuwen. Op 6 december werd een kinderbisschop gekozen die om geld mocht bedelen en Sinterklaas stond bekend als de goedheiligman, wat een verbastering is van goed-huwelijk-man. Nicolaas was een huwelijksmakelaar; jongens en meisjes gaven elkaar een vrijerspop (een pop van speculaas) als ze elkaar leuk vonden. De Beeldenstorm en de Reformatie hebben Sinterklaas niet uit kunnen bannen, want hij was toen al te zeer verankerd in de Nederlandse cultuur. Hij mocht niet openlijk als katholieke bisschop vereerd worden, maar de Sinterklaasfeesten bleven binnenkamers gevierd worden; Jan Steen heeft daar een prachtig schilderij van gemaakt.

Sinds 1850 werd Sinterklaas door Jan Schenkman geïntroduceerd als komend uit Spanje met een stoomboot, werd hij meer geportretteerd als opvoeder en kreeg hij een zwarte knecht, die pas sinds begin 20^e eeuw Zwarte Piet wordt genoemd. Overigens zijn veel zgn. kenmerken van het Sinterklaasfeest ontleend aan oude Germaanse riten: ook Wodan hield een staf vast en zat op een wit paard (Sleipnir) en de oude Sunneklaasfeesten op Ameland en de feesten in Duits- en Franstalige gebieden kennen allemaal een knecht met een zak en een roe (Krampus, Ruprecht, Schmutzli, Père Fouettard). De roe is een oud vruchtbaarheidssymbool. Nicolaas de heilige, de goede, heeft in deze verhalen het kwaad (verbeeld door een duivel of mythische figuur, een boeman met een zak of een zwart monster) in zijn macht.

Nicolaas wordt juist in de adventperiode gevierd als een verwijzing naar Jezus, als het hart van Kerstmis; zijn wonderen verwijzen naar een God die naar ons omziet, naar de gewone mens in nood. Ook wij moeten aandacht hebben voor de mens in nood, omzien naar de armen en behoeftigen, de hongerigen en de daklozen, onvoorwaardelijk geven en onze familie in ere houden. Nicolaas is dan ook na Jezus en Maria de meest vereerde heilige binnen de Oosters-Orthodoxe en Oriëntaals-Orthodoxe Kerk. Daar wordt hij vereerd als wonderdoener en er zijn talloze iconen van hem geschilderd die alle huiskamers sieren. Nicolaas is patroon van Griekenland en Rusland en er zijn ontelbare plaatsen en kerken naar hem genoemd, ook in Europa (en Nederland) dus. Zijn verering is door Nederlandse en Duitse immigranten in de 17^e eeuw meegenomen naar New York, waar hij uitgroeide tot Santa Claus, de Kerstman.

Bronnen en meer informatie:

https://www.lucepedia.nl/dossieritem/nicolaas-van-myra/nicolaas-van-myra-vierde-eeuw

https://sites.google.com/site/beeldfiguren/nicolaas-van-myra

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/de-geschiedenis-van-sint-nicolaas

http://www.heiligen-3s.nl/heiligen/12/06/12-06-0350-nicolaas.php

http://www.beeldmeditaties.nl/0/2/60/0263.php?YMD=161206 (symboliek de drie meisjes)

http://www.beeldmeditaties.nl/0/0/20/0025.php?YMD=161206 (symboliek de drie studenten)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Nicolaas_van_Myra

http://www.huisvansinterklaasinutrecht.nl/wp-content/uploads/2011/10/Sint-Nicolaaslegenden.pdf

http://www.eduboek.nl/UserFiles/pdf/Nicolaas_%20van_%20Myra_groep7en8_versie2010.pdf

http://www.meertens.knaw.nl/meertensnet/wdb.php?url=/feesten/sinterklaas.html

http://www.odigia.nl/nikolaasdec2008.html#rusland

http://kloosterhemelum.nl/nl/klooster/het-leven-van-de-h-nicolaas

Hoofdstuk uit het boek De macht van de traditie, het keizerschap van Augustus en Constantijn (over het visioen van Constantijn waarin Nicolaas hem waarschuwt de drie generaals niet te onthoofden)

Het boek St. Nikolaas en zijn knecht door Jan Schenkman: http://www.dbnl.org/tekst/sche039stni01_01/

Engelstalig:

http://www.stnicholascenter.org/pages/who-is-st-nicholas/

http://www.stnicholascenter.org/pages/how-to-celebrate/

http://www.livius.org/articles/person/nicholas-of-myra/

https://www.franciscanmedia.org/saint-nicholas/ (met audio)

http://catholicsaints.info/the-golden-legend-the-life-of-saint-nicholas/

http://www.catholicireland.net/saintoftheday/the-real-santa-claus-st-nicholas/

http://www.loyolapress.com/our-catholic-faith/saints/saints-stories-for-all-ages/saint-nicholas

http://sourcebooks.fordham.edu/halsall/basis/nicholas-bari.asp

Achtergronden:

http://www.geschiedenisbeleven.nl/een-verboden-feest-vastgelegd-door-jan-steen/