04 december

h-barbara-van-nicomedieH. Barbara van Nicomedië (overleden ca. 206), martelares en één van de Veertien Noodhelpers.

Barbara werd geboren in Nicomedië, het huidige Izmit in het noord-westen van Turkije. Ze was zo mooi dat haar vader, Dioscorus, haar in een toren opsloot om haar te behoeden voor de vele vrijers die naar haar hand dongen en liet tevens een privé badhuis voor haar bouwen. De toren had twee ramen, maar omdat Barbara zich bekeerde tot het christendom, liet zij een derde raam (naar de H. Drie-eenheid) maken tijdens haar vaders afwezigheid.

Haar heidense vader werd woedend toen hij van haar bekering vernam; hij liet haar in opdracht van de stadhouder folteren met brandende toortsen en onthoofdde haar zelf maar werd toen terstond door de bliksem getroffen.

Volgens een legende wist ze eerst nog te ontsnappen: een berg sloot zich rondom haar, maar toen ze daaruit weg wilde gaan werd ze alsnog verraden. Sindsdien wordt Barbara aangeroepen bij brand (samen met H. Florian), storm en bliksem en een plotselinge dood en is ze patrones van stervenden, gevangenen en metselaars, doodgravers (vandaar dat vele katholieke begraafplaatsen naar haar vernoemd zijn), de artillerie en mensen met een gevaarlijk beroep, zoals mijnwerkers en brandweerlieden.

Dat Barbara ook in Nederland nog steeds actueel is, blijkt uit het feit dat ze ter bescherming van de tunnelwerkers zelfs present was bij het boren van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam (2010-2012). Als één van de Veertien Noodhelpers werd ze ook aangeroepen bij koorts.

Ze wordt afgebeeld met de toren met de drie ramen, een zwaard, een palmtak (haar martelaarschap) en een kelk met hostie. De kelk verwijst naar het sacrament van de stervenden en de sacramenten die ze in haar gevangenschap van een engel ontving.

Een oud gebruik is om op haar naamdag een tak van een bloesemboom in lauw water te zetten en deze elke drie dagen van vers water te voorzien. Met kerst zal deze dan bloeien. Zo wordt ze beschouwd als een heilige die de akkers vruchtbaar houdt. In Limburg bestond lange tijd de traditie om op Sinte Berbke liedjes te zingen en te trakteren op ‘tartepomme’. Vaak werden ook cadeautjes gegeven aan kinderen, omdat ze gezien werd als de dienstmaagd van St. Nicolaas.

Er bestond lange tijd een Broederschap van St. Barbara, die eigen kapelletjes en altaren oprichtte waar om haar voorspraak kon worden gebeden.

In Nederland bestonden devoties voor Barbara in Gestel, Gorinchem (waar in 1448 Barbara verscheen aan een vleeshouwer), Maastricht (waar een put was met heilzaam Barbarawater) en Reuver (waar Barbara vereerd werd op weg naar Kevelaer). In Nieuwegein staat de H. Barbarakerk die in 2011 heropend werd en nieuwe glas-in-loodramen met Barbara kreeg. Er zijn nog talloze andere kerken naar haar vernoemd, evenals de steden Santa Barbara in Californië en de Filipijnen.

Barbara behoort samen met H. Catharina van Alexandrië en H. Margaretha van Antiochië tot de Drie Heilige Maagden. Wanneer Barbara samen met Catharina van Alexandrië wordt afgebeeld, symboliseert ze in de westerse kunst het kloosterleven: Catharina het contemplatieve, beschouwende en Barbara het actieve, apostolische.

Bronnen en meer informatie:

https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/encyclopedie/b/barbara-van-nicomedie

http://www.heiligen-3s.nl/heiligen/12/04/12-04-0306-barbara.php

http://www.beeldmeditaties.nl/0/2/60/0267.php?YMD=161204

http://www.beeldmeditaties.nl/0/4/10/0416.php?v=kk2m6

https://nl.wikipedia.org/wiki/Barbara_van_Nicomedi%C3%AB

http://www.mariakapellen.nl/H.Barbara.htm

https://www.demijnen.nl/barbara-patrones-van-de-mijnwerkers

http://www.41afdva.net/Sinte_Barbara_artillerie.htm

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mensen/80849-de-heilige-sint-barbara-een-universele-heilige.html

http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/biografie/52886-barbara-beschermheilige-met-diepgang.html

http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/1325 (verering Gestel)

http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/1131 (verering Gorinchem)

http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/464 (verering Maastricht)

http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/1457 (verering Reuver)

 

Engelstalig:

http://catholicsaints.info/saint-barbara/

http://catholicsaints.info/golden-legend-saint-barbara/

https://en.wikipedia.org/wiki/Saint_Barbara

http://www.christianiconography.info/barbara.html

https://catholicsaintmedals.com/saints/st-barbara/

https://www.museumoflondon.org.uk/discover/saint-barbara-tunnel-docklands

 

Achtergronden:

https://www.ncregister.com/blog/st-barbara-pray-for-us (met recept voor St. Barbarakoekjes)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Noodhelpers

http://www.3eenheidparochie.nl/index.php/tabor-nieuwegein-menu/geloofsgemeenschap-barbara

http://www.3eenheidparochie.nl/images/tabor-nieuwegein/Tabor-Nieuwegein/De-vijf-ramen-van-de-Barbara-beschrijving.pdf

http://www.reubesop.nl/sint-berbke-leef/ (verering in Limburg)

https://www.onnovanseggelen.com/catalogue/jan-de-bisschop-amsterdam-1628-1671-the-hague-saint-barbara-after-parmigianino

https://onh.nl/verhaal/sint-barbara-en-de-noord-zuidlijn

https://www.parool.nl/amsterdam/-heilige-barbara-beschermt-de-tunnelboorders~a282899/

http://noordzuidlijn.wijnemenjemee.nl/nieuws/sint-barbara-verlaat-de-noordzuidlijn/

https://www.noordzuidlijnkennis.net/wp-content/uploads/2013/06/Boek-Tunnelboren-Noordzuidlijn-2010-2012.pdf