09 oktober - Kenteringen Heiligen Vandaag

H. John Henry Newman (1801-1890), theoloog, bekeerling en kardinaal

Geboren in Londen en na studies filosofie en theologie in Oxford werkte Newman binnen de Oxford Beweging aan een toenadering van de Angelicaanse tot de Katholieke Kerk. In 1825 werd John Anglicaans priester en besloot celibatair te leven, hoewel dat niet noodzakelijk was voor zijn functie. Hij combineerde dit echter met een zeer pastorale ijver.

Hij was een groot intellectueel en door bestudering van de oude Kerkvaders erkende hij dat geloof en rede elkaar niet moesten uitsluiten en dat het katholicisme de hoeder van de christelijke traditie is. Daarom werd hij in 1845 katholiek en kort daarna, in 1847, katholiek priester gewijd in Rome, waar hij lid werd van de Oratorianen (een orde gesticht door H. Philippus Neri, feest 26 mei) en naar dit voorbeeld de leefgemeenschappen de Birmingham Oratory en London Oratory stichtte. Hij diende zeven jaar als rector van de katholieke universiteit van Ierland.

In 1829 waren katholieken weer vrij om hun geloof te belijden en in 1850 werd door Pius IX de hiërarchie in Engeland hersteld. Desondanks heerste er in Engeland nog een sterk anti-katholiek klimaat, waar Newman mee werd geconfronteerd.

Op 13 juli 1852 hield Newman een beroemd geworden preek over de ‘nieuwe lente’ van het katholicisme, die hij met een wederopstanding vergeleek. Het werd hem echter erg moeilijk gemaakt: hij had te maken met vooroordelen, aanvallen op zijn integriteit en zelfs een onterechte veroordeling. Dit zorgde er voor dat Newman goed kon invoelen hoe het de katholieken vóór hem was vergaan, sinds de Reformatie. Newman verdedigde zich hiertegen in zijn beroemde Apologia Pro Vita Sua (Verdediging van het eigen leven, zijn spirituele autobiografie). Hij stimuleerde de devotie voor Maria en het Heilig Sacrament.

In 1879 werd hij tot kardinaal gecreëerd door paus Leo XIII, ondanks het feit dat hij geen bisschop was, vooral als signaal dat hij gerehabiliteerd was. Bij zijn overlijden in Birmingham was hij al heel populair; bij zijn uitvaart waren ruim 15.000 mensen aanwezig.

Newman werd zalig verklaard op 19 september 2010 door paus Benedictus XVI tijdens zijn bezoek aan Engeland, als eerste Engelse niet-martelaar sinds de Reformatie. Zowel voor zijn pastorale inzet als wegens het belang van de leek binnen de kerk waar hij nadruk op legde. Hij heeft een enorm oeuvre nagelaten.

Zijn Dream of Gerontius’ is door Edward Elgar op muziek gezet en in 2021 werd koormuziek gecomponeerd door James MacMillan op basis van Newmans meditatie Nothing in Vain.

Naar aanleiding van een wonderbaarlijke genezing op zijn voorspraak werd hij op 13 oktober 2019 heilig verklaard. Binnen de katholieke kerk is zijn feestdag 9 oktober, de dag dat hij zich bekeerde. Hij is dan ook patroonheilige van bekeerlingen. Binnen de Anglicaanse kerk wordt hij vereerd op 11 augustus (zijn sterfdag).