04 oktober - Kenteringen Heiligen Vandaag

H. Franciscus van Assisi (ca. 1182-1226), ordestichter, wonderdoener en mysticus.

Franciscus van Assisi is één van de meest invloedrijke heiligen uit de Middeleeuwen. Zijn boodschap van eenvoud, liefde en vrede is nog steeds actueel.

Wegens zijn betrokkenheid bij de natuur is hij patroonheilige van het milieu, milieubeschermers en ecologen, vredewerkers en van dieren. In 1929 is zijn feestdag uitgeroepen tot Werelddierendag (en werd in 1930 voor het eerst gevierd). De natuur en al Gods scheppingen beschouwde Franciscus als zijn broeders en zusters. Beroemd is zijn preek voor de vogels en hoe hij een wolf in Gubbio wist te temmen door tot hem te preken.

Hij bezong de natuur in zijn Zonnelied, dat op muziek is gezet door verschillende componisten. Behalve van dieren is hij ook patroonheilige van armen, de Katholieke Actie, kooplieden en correspondenten in vreemde talen.

Zijn leven is diverse malen verfilmd en in 2016 was er nog een grote tentoonstelling aan hem gewijd in het Catharijneconvent in Utrecht. Paus Franciscus, die zijn naam ontleende aan Franciscus, heeft zich door hem laten inspireren tot het schrijven van zijn encycliek Laudato Sí.

Franciscus was een grote revolutionair in zijn tijd: hij was een rijke koopmanszoon, was ridder en had veel vrienden, maar na krijgsgevangenschap en een ziekbed koos hij voor absolute armoede in navolging van Christus, verliet al zijn bezittingen en zijn huis en vertrouwde zich toe aan zijn hemelse vader.

Omdat hij vele volgelingen kreeg, waaronder H. Clara van Assisi (feest 11 augustus) in 1212, besloot hij een kloosterregel te schrijven voor zijn bedelorde van de Minderbroeders. In 1210 werd zijn orde goedgekeurd door paus Innocentius III, die dat overigens pas deed nadat hij een droom had waarin Franciscus de basiliek van Sint-Jan van Lateranen ondersteunde. Zijn opvolger, paus Honorius III keurde de regel in 1223 goed.

Franciscus bouwde een verlaten en vervallen kerkje op, dat het klooster van San Damiano werd. Daar richtte hij de eerste kerststal in met levende dieren, om het kerstverhaal aanschouwelijk te maken voor de gewone mensen. Ook trok Franciscus in 1219 blootvoets naar de Saracenen, waar hij preekte en bemiddelde in het conflict rond de kruistochten en de sultan ontmoette. Eén van zijn bekendste volgelingen werd H. Antonius van Padua (feest 13 juni).

Maar behalve rondtrekken in armoede, zorgen voor leprozen, verstotenen van de maatschappij en zijn liefde voor de schepping, leefde hij vooral uit liefde voor Christus. In de Middeleeuwen kwam steeds meer de menselijkheid en het lijden van Christus centraal te staan en daarmee identificeerde hij zich zo sterk, dat hij uiteindelijk in 1224 de stigmata ontving, die periodiek bloedden. Dit wonder wordt op 17 september herdacht door franciscanen.

Op het einde van zijn leven trok hij zich steeds meer terug en stierf.

Na zijn heiligverklaring in 1228 (dus al twee jaar na zijn dood!) door paus Gregorius IX werd een basiliek voor hem gebouwd die bestaat uit drie delen: de crypte met het graf van Franciscus en daarop een benedenkerk (uitgehouwen uit een rots) en een bovenkerk, die door een aardbeving in 1997 zwaar beschadigd raakte.

Franciscus is samen met H. Catharina van Siena (feest 29 april) hoofdpatroon van Italië.

Paus Franciscus, die zijn naam aan Franciscus ontleende, tekende op 4 oktober 2020 in Assisi zijn nieuwe encycliek over broederlijkheid en over vriendschap: Fratelli Tutti. Daarin onderstreept hij nogmaals, net als in zijn ‘groene’ encycliek Laudato Sí uit 2015, dat alles met elkaar verbonden is en dialoog noodzakelijk. Op 4 oktober 2023 publiceerde paus Franciscus een apostolische exhortatie in vervolg op Laudato Si: Laudate Deum, waarin hij alle mensen van goede wil met klem vraagt beter voor de schepping en de aarde te zorgen.