H. Nicolaas van Tolentino (1245-1305), volksprediker, mysticus en wonderdoener.
Nicolaas (in de Nederlandse vertaling: van Tolentijn), niet te verwarren met onze St. Nicolaas/Sinterklaas, trad al op 16-jarige leeftijd toe tot de augustijnen. Hij legde zich toe op armen- en ziekenzorg en bedelde rond voor zijn orde. Hij werd een buitengewoon charismatisch prediker, waardoor hij duizenden wist te bekeren en zielen wist te redden uit het vagevuur. Hij wist vrede te brengen in het religieus verdeelde Tolentino. Aan hem worden wel 300 wonderen toegeschreven.
Hij is in de volksdevotie vooral bekend om zijn voorspraak tegen veeziekten en om de gezegende broodjes die naar hem vernoemd zijn: de Tolentijnbroodjes (ook: Sint Niklaasbroodjes of Nicolaasbrood), soort kadetjes, die op 10 september worden uitgedeeld door paters augustijnen.
Nicolaas van Tolentino bedelde brood bij elkaar, zegende het en gaf het aan meer dan honderd arme gezinnen, als voedsel en ter genezing van allerlei ziektes. Dit grijpt terug op zijn genezing door brood gedoopt in water op bevel van Maria, die hem in een visioen verscheen toen hij zelf ernstig ziek was.
Hij is gemakkelijk van de kindervriend Sint Nicolaas te onderscheiden, omdat hij geen bisschop was en vaak met een ster op zijn habijt wordt afgebeeld: die verwijst naar de ster die door Nicolaas werd opgemerkt als nieuwe ster aan de hemel tijdens de mis. Nicolaas van Tolentino is echter wel genoemd naar Nicolaas van Bari (Sinterklaas), namelijk uit dankbaarheid door zijn ouders, toen ze geen kinderen konden krijgen en op diens voorspraak een zoon kregen. Vandaar dat hij ook wordt aangeroepen bij onvruchtbaarheid en goede bevallingen.
Nikolaas leefde zeer ascetisch, weigerde stelselmatig vlees te eten, sliep met een steen als kussen en bad voortdurend. Hij was geliefd om zijn nederigheid en geduld en als biechtvader. Voordat hij prediker werd, leefde hij in een kluizenaarscel en bad voor zielen in het vagevuur.
Hij werd in 1446 heilig verklaard als eerste binnen de orde der augustijnen en zijn lichaam rust in Tolentino in de sinds 1476 naar hem vernoemde Basilica di San Nicola da Tolentino. Al vóór zijn heiligverklaring werd hij als volksheilige vereerd, o.a. door de bekende H. Rita van Cascia (feest 22 mei).
De augustijnen in Nederland en Vlaanderen hebben in de lage landen vooral bijgedragen in de devotie voor Nicolaas. Na zijn heiligverklaring werden er zelfs al (soort Sinterklaas-)liedjes gezongen, met name in Vlaanderen, om hem te vragen om wat lekkers.
De aan Nicolaas toegewijde Paterskerk in Eindhoven, waar zijn standbeeld de gevel siert (samen met Augustinus en Monica) en een kapel aan hem gewijd was, werd bediend door de paters augustijnen en is sinds 28 augustus 2016 aan de eredienst onttrokken. Op 10 september 2016 werden daar voor de laatste keer Nicolaasbroodjes uitgedeeld. De Paterskerk heet inmiddels de Domusdela.
Daarnaast bestaat nog een verering voor hem in Wouwse Plantage. Ook in België bestaat nog een levendige verering voor hem: in Zonnegem wordt sinds 1954 een H. Nicolaas Paardenommegang gelopen, waarbij Nicolaas wordt aangeroepen als patroon tegen allerlei dierenziekten. Hierbij worden stukjes gewijd brood aan paarden en koeien gegeven.
Bronnen en meer informatie:
https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/encyclopedie/n/nicolaas-van-tolentino
https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/encyclopedie/n/nicolaas-van-tolentijn-verering
http://www.heiligen-3s.nl/heiligen/09/10/09-10-1305-nicolaas.php
https://nl.wikipedia.org/wiki/Nicolaas_van_Tolentijn
http://www.augustijnen.nl/uploads/Documenten/PDF/Nicolaas_van_Tolentino_OSA_webtekst.pdf
http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/201 (over de St. Nicolaaskapel in Eindhoven)
http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/896 (over de parochiekerk in Wouw)
http://www.dbnl.org/tekst/_bie001194601_01/_bie001194601_01_0058.php
Een liedje uit het boek: Sint Nicolaasliederen, over Sint Nicolaas van Tolentijn
Nog een liedje over Sinte Niclaai van Tolentijn
Laatste Kerkkrant van de Augustijnenkerk/Paterskerk in Eindhoven
Engelstalig:
http://catholicsaints.info/saint-nicholas-of-tolentino/
http://www.catholicculture.org/culture/liturgicalyear/calendar/day.cfm?date=2014-09-10
http://midwestaugustinians.org/st-nicholas-of-tolentine
Achtergronden:
http://www.augustijnenkerk-eindhoven.nl/
http://www.vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=NB20bc
http://www.eindhoven-in-beeld.nl/picture/show/40715/Nicolaas-van-Tolentijn (glas-in-loodraam in de Paterskerk in Eindhoven)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Augustijnenkerk_(Eindhoven)
http://rijksmonumenten.nl/monument/518826/heilig-hart-of-paterskerk/eindhoven/
http://www.nieuwsblad.be/cnt/gkn8u579 (over de Heilige Nicolaas Paardenommegang in Zonnegem)
http://www.brood.net/encyclopedie/streekbroden/utrecht (over de Sint Nicolaas of Tolentijnbroodjes)