03 september - Kenteringen Heiligen Vandaag

H. Gregorius I de Grote (540-604), paus, kerkvader en kerkleraar.

Gregorius wordt De Grote genoemd, om de enorme christelijke erfenis die hij heeft nagelaten. Hij noemde zichzelf echter ‘dienaar der dienaren Gods’ en bleek een groot diplomaat. Hij kwam uit een adellijke familie (waarvan zijn moeder ook heilig is verklaard: H. Silvia) die zitting had in de senaat in Rome en werkte zelf ook in de politiek, maar veranderde in 575, toen zijn vader overleden was, zijn ouderlijk huis in een dominicanenklooster. Ook stichtte hij kloosters op Sicilië, waar hij erfgoederen had. Tenslotte werd hij raadgever van de paus en in 590 werd hij zelf tot paus gekozen.

Gregorius zorgde voor de kerstening van een groot deel van Europa: hij is verantwoordelijk voor de bekering van de Longobarden, die Rome wilden invallen, de Westgoten in Frankrijk en Spanje die arianen waren (en dus Jezus niet als Zoon van God erkenden) en de Engelsen, die hij onder leiding van H. Augustinus van Canterbury (feest 27 mei) en veertig missionarissen kerstende nadat hij zelf Engelse slaven had vrijgekocht en bekeerd.

Hij heeft de liturgie hervormd naar aanleiding van een visioen, waarin Jezus zelf aan hem verscheen als de Man van Smarten. Ook is hij patroonheilige van kerkmuziek en kerkzangers, omdat hij de westerse kerkmuziek standaardiseerde en die daarom naar hem vernoemd is: het gregoriaans. Hij liet ruim 800 geschriften na: brieven, geschriften, een biografie over H. Benedictus van Nursia (feest 11 juli) en bijbelcommentaren, die de katholieke moraaltheologie sterk hebben beïnvloed. Daarom wordt hij vaak afgebeeld met een duif, die symbool staat voor de H. Geest, die hem alle kennis in zijn oor fluistert.

Overigens wordt hij er ook voor verantwoordelijk gehouden dat hij in zijn preken de nadruk legde op de zondigheid van Maria Magdalena als bekeerde prostituee, waarschijnlijk omdat hij haar verwarde met meerdere Maria’s die in de Bijbel worden genoemd. In 1969 werd de verwarring rondom haar weerlegd door paus Paulus VI en in 2016 werd zij door paus Franciscus verheven tot Apostel der Apostelen.

Aan Gregorius worden vele wonderen toegeschreven. Hij verscheen postuum aan de H. Serafina (overleden in 1253 , feest 12 maart) en voorspelde haar dat zij uit haar lijden verlost zou worden op zijn feestdag. Hij wist ongelovigen te overtuigen van de transsubstantiatieleer door een visioen waarbij Jezus verscheen bij het opdragen van de mis (in de kunst verbeeld als de zgn. Gregoriusmis). De Engelenburcht in Rome heeft zijn naam te danken aan een visioen van Gregorius, waarin hij de aartsengel Michaël zijn zwaard zag opbergen, staande op het mausoleum van keizer Hadrianus, waarna Rome verlost was van de pest.

Gregorius wordt gerekend tot de grote Westerse kerkvaders, samen met H. Augustinus van Hippo (feest 28 augustus), H. Hiëronymus (feest 30 september) en H. Ambrosius van Milaan (feest 4 april, 7 december) en werd in 1295 uitgeroepen tot kerkleraar.

Zijn naam leeft o.a. ook voort in de Sint Gregoriusvereniging die in 1878 in Utrecht werd opgericht (die de beoefening van kerkmuziek stimuleert) en in de St. Gregoriusschutterij in Brunssum, die al bestaat sinds 1559.

Bronnen en meer informatie:

https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/encyclopedie/g/gregorius-de-grote

https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=2360 (leven van Gregorius)

https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=2363 (werken van Gregorius)

https://www.lucepedia.nl/dossieritem/gregorius-de-grote/gregorius-de-grote-540-604

http://www.heiligen.net/heiligen/09/03/09-03-0604-gregorius.php

http://www.isgeschiedenis.nl/invloedrijke-mannen/gregorius-i-de-grote-grondlegger-van-de-pauselijke-staat/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Gregorius_I

Engelstalig:

https://www.franciscanmedia.org/saint-gregory-the-great/ (met audio)

http://catholicsaints.info/pope-saint-gregory-the-great/

http://catholicsaints.info/book-of-saints-gregory-the-great/