28 juni - Kenteringen Heiligen Vandaag

H. Irenaeus van Lyon (ca. 130-202), bisschop, kerkvader en kerkleraar.

Irenaeus (of Ireneüs) was afkomstig uit Smyrna en was leerling van Polycarpus (feest 23 februari), die nog leerling was geweest van de apostel Johannes (feest 27 december), en is dus één van de eerste grote theologen van de vroege kerk. Hij werd rond 177 de tweede bisschop van Lugdunum (het huidige Lyon). Hij formuleerde de eerste apostolische geloofsbelijdenis en schreef vele theologische werken, waarvan de vijf boeken Tegen de Ketterijen de bekendste zijn. Daarin argumenteert hij uitvoerig tegen gnostische stromingen, omdat gnostici vaak niet accepteerden dat Jezus echt geleden had en gestorven was.

Ook bemiddelde hij tussen Rome (bisschop Victor I) en de christenen van Klein-Azië over de Paasdatum. Christenen in Klein-Azië vierden Pasen op de dag van het Joodse Paasfeest, de 14e Nisan (zie Lev. 23: waarop een lam geslacht werd), dezelfde dag waarop Jezus gekruisigd werd (zie Joh. 18, 28, het Lam Gods), terwijl christenen buiten Azië de traditie van de apostelen volgden en Pasen vierden op een zondag. Dat werd de eerste zondag na de eerste volle maan in de lente en Irenaus introduceerde dat er voorafgaand aan Pasen enige dagen gevast moest worden (de Veertigdagentijd bestaat pas sinds de vierde eeuw).

Irenaeus introduceerde als eerste de titel “de nieuwe Eva” voor Maria (waar Eva ‘nee’ zei, zei Maria ‘ja’, waarmee zij Eva’s ongehoorzaamheid rechtzette en dus de nieuwe Eva werd – daarom noemde hij als eerste Maria die de knopen ontwart, overigens het favoriete Mariabeeld van paus Franciscus):

“De knoop van Eva’s ongehoorzaamheid werd door de gehoorzaamheid van Maria ontward; hetgeen de maagd Eva door haar ongeloof gebonden had, dat heeft de maagd Maria door haar geloof ontbonden” (H. Ireneüs van Lyon, Tegen de ketters, Adversus Haereses. III, 22,4)

De vier symbolen voor de evangelisten komen ook van Irenaeus: de gevleugelde mens voor Mattheüs; de gevleugelde leeuw voor Marcus; de gevleugelde os voor Lucas en de adelaar voor Johannes.

In oktober 2021 werd bekend gemaakt dat paus Franciscus Irenaeus wil uitroepen tot kerkleraar met de titel Doctor van de Eenheid. Dat werd op 21 januari 2022 bekrachtigd.

Bronnen en meer informatie:

https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/encyclopedie/i/ireneues-van-lyon

http://www.heiligen-3s.nl/heiligen/06/28/06-28-0202-ireneus.php

https://www.lucepedia.nl/dossieritem/evangelie-der-waarheid/het-evangelie-der-waarheid

https://nl.wikipedia.org/wiki/Irene%C3%BCs_van_Lyon

http://www.taize.fr/nl_article6441.html

Artikelen

Trouw: Irenaeus van de kerk die nooit meeveert / Kerknet: Ireneüs van Lyon wordt kerkleraar (12 januari 2018)

Heilige Ireneüs wordt leraar van de kerkelijke eenheid (Kerknet, 7 oktober 2021)

Sint-Ireneüs van Lyon is vandaag uitgeroepen tot 37ste kerkleraar (Kerknet 21 januari 2022)

Engelstalig:

http://catholicsaints.info/saint-irenaeus-of-lyons/