H. Brendan, Sint Brendaan (484-577), missionaris, zeevaarder, abt en kloosterstichter.
Brendan of Brendaan/Brandaan van Clonfert was een Ierse monnik uit Tralee, graafschap Kerry, die na een christelijke opvoeding priester werd gewijd in 512. Hij stichtte vervolgens meerdere kloosters, de bekendste in Ardfert in zuidwest Ierland, waarna hij op reis zou zijn gegaan naar het Land of Delight, een wellicht legendarische reis naar het paradijs. Volgens de overleving ging het om een zevenjarige (of negenjarige) reis met gezellen. Deze reis werd spoedig zo bekend dat velen naar Arfdert gingen en er van daaruit religieuze centra ontstonden in plaatsen daar omheen. Deze kwamen onder de hoede van St. Brendan.
Deze reis is bekend als de Reis van Sint Brendaan, een verhaal overigens geschreven in de 12e eeuw en gebaseerd op een 9e of 10e eeuws Latijns verhaal, de Navigatio sancti Brendani abbatis. Dit verhaal kent vele wonderverhalen: het gaat niet zozeer om de vraag of het allemaal waar is, maar wat het wil vertellen ofwel als metafoor voor de ontwikkeling van elke monnik om uiteindelijk volledig toegewijd te zijn. Brendaan zou met zijn gezellen diverse paradijselijke eilanden hebben aangedaan en vele gevaren hebben overwonnen. De aanleiding was dat hij ongelovig een heilig boek in het vuur zou hebben geworpen en terstond door een engel de opdracht kreeg de reis te maken om te ondervinden dat de verhalen die hij verwierp, waar waren.
De Brit Tim Severin bouwde de boot in 1976 na en bewees dat het heel goed mogelijk was dat Brendaan als zeevaarder al Amerika zou hebben ontdekt.
Brendan wordt om deze legende wel De Zeevaarder (Brendan the Navigator) genoemd; waarschijnlijk heeft hij werkelijk veel over zee gereisd. Volgens de legende zou hij kort na zijn reis zijn overleden. Hij zou echter eerst rond 550 nog een klooster stichten op het huidige Coney Island (toen Inis-da-druim, in het noordwesten van Ierland) en ging daarna verder missioneren in Wales en Iona. Hij keerde drie jaar later terug naar Ierland, waar hij kerken en kloosters stichtte, waarvan Clonfert in 557 te bekendste is. Hij overleed in 578 in Enachduin (het huidige Annaghdown), volgens sommigen in Clonfert. Ook vele andere plaatsen, zoals Bantry, claimen dat Brendaan daar geweest is.
De vuurtoren Brandaris op Terschelling is mogelijk naar Brendaan genoemd. Bertus Aafjes heeft het middeleeuwse verhaal over de reis van St. Brendaan opnieuw verteld en later Willem Wilmink. Paul Biegel liet zich door dit verhaal inspireren in zijn boek Anderland en ook Asterix en de Grote Oversteek zou hierop gebaseerd zijn. Op Samphire Island staat een beroemd standbeeld van Brendaan dat over de zee kijkt.
De reis kreeg een eigen plek op de Ierse heiligenkalender; op 22 maart werd het feest Egressio familiae S. Brendani gevierd voor H. Brendan en zijn (zestig of veertien) gezellen. Brendan is patroon van reizigers, mariniers (oa van de Amerikaanse marine) en zeelieden en beschermt tegen brand, omdat hij zijn bemanning zou hebben gered van het hellevuur.
Bronnen en meer informatie:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Brandaan_van_Clonfert
http://www.heiligen-3s.nl/heiligen/05/16/05-16-0578-brendan.php
https://www.nrc.nl/nieuws/2009/08/28/de-beschermheilige-van-de-zeezeilfanaten-11774433-a370319
http://www.volkoomen.nl/heiligen/16%20mei.htm
Over de Reis van St. Brendaan:
https://www.literatuurgeschiedenis.nl/middeleeuwen/tekst/lgme008.html
http://www.dbnl.org/tekst/wilm003reis02_01/colofon.php (vertaling Willem Wilmink)
http://www.cmo.nl/pdw/pdf/bob_brandaan_ak_gs.pdf (lesmateriaal bovenbouw basisschool)
Hoofdstuk uit het boek Mijn Ierland
Engelstalig:
http://www.newadvent.org/cathen/02758c.htm
https://www.catholicireland.net/st-brendan-abbot/
http://catholicsaints.info/saint-brendan-the-navigator/
http://catholicsaints.info/the-golden-legend-the-life-of-saint-brandon/
http://www.saint-brendan.org/history.asp
http://www.monasticireland.com/storiesofsaints/brendan.htm
https://en.wikipedia.org/wiki/Brendan
http://stbrigidsmantle.blogspot.nl/2012/05/feast-of-brendan-navigator.html
http://www.history.com/news/did-an-irish-monk-discover-america
Hoofdstuk uit het boek Out of the Mist
Achtergronden:
https://www.discoverireland.ie/Arts-Culture-Heritage/clonfert-cathedral/16434
https://www.discoveringireland.com/vacations/ardfert-cathedral/
https://en.wikipedia.org/wiki/Bantry
https://en.wikipedia.org/wiki/Annaghdown
https://nl.wikipedia.org/wiki/Timothy_Severin
https://historiek.net/brandaris-vuurtoren-terschelling/74220/