17 maart

H. Gertrudis van Nijvel (626-659), stichteres en abdis.

Geertruida (ook: Geertrudis, Gertrudis, Geertruid) kwam uit een familie van heiligen. Ze was dochter van Pepijn van Landen en Ida van Nijvel en zus van H. Begga. Ze wilde al jong maagd blijven om in het klooster te gaan, hoewel een rijke jongeman haar graag wilde huwen.

Ze trad in in de abdij van Nijvel die door haar moeder was gesticht met H. Amandus van Maastricht; een dubbelklooster (zowel voor mannen als vrouwen) waar haar moeder zelf kloosterzuster werd en Geertruida adbis. Ze stond bekend om haar vroomheid, gebed en vasten, zorg voor armen en stichtte daarnaast ook kerken, kapellen, gasthuizen en scholen. Ook liet ze Ierse monniken (Fursey, Foillan en Ultan) komen om te onderwijzen in bijbelkennis, liturgie en kunst.

Legenden vertellen dat zij zeemonsters en rattenplagen wist te verdrijven, zoals in de legende van Prinsenbeek, die waarschijnlijk de zielen van overledenen symboliseren. Hierom wordt ze ook geassocieerd met katten.

Geertruida werd slechts 33 jaar oud, verzwakt door het vasten, en heeft een onuitwisbare indruk gemaakt met haar persoonlijkheid. In en rondom Nijvel wordt ze nog altijd vereerd.

In de Gertrudiskerk in Bergen op Zoom wordt elk jaar een bedevaartstocht naar haar kapel gehouden, waar glas-in-loodramen vensters zijn op haar leven. Van Bergen op Zoom is zij tevens de patrones. In de St. Amanduskerk in Wezeren wordt een relikwie van haar bewaard.

Geertruida is verder patrones van ziekenhuizen, pelgrims, stervenden, armen, weduwen en tuinmannen en ze beschermt tegen muizen- en rattenplagen. Ook wordt ze wel met een kat afgebeeld en daarom als patroonheilige van katten beschouwd.

De stad Geertruidenberg ontleent haar naam aan Gertrudis, ondanks dat zich hier vooral bezittingen uit Nijvel bevonden. Er zijn vele kerken naar haar vernoemd.

Haar naamdag is ook een zgn. merkeldag, die met het weer verbonden is, zoals in: “Op St. Gertruid komt warmte de grond uit” en “Op St. Geertrui slecht weer, zes weken valt er regen neer”.

Ze wordt vaak afgebeeld met een verluchtigd boek, die verwijst naar haar hoge komaf en geschooldheid of met armen, aan wie ze aalmoezen uitdeelt. In modernere prenten vaak met ratten of katten.

Ze moet niet verward worden met H. Gertrudis de Grote, de mystica uit Eisleben en ‘Profetes van het Innerlijk leven’.


Bronnen en meer informatie:

http://www.volkskunde-limburg.be/foto/pdf/140Gertrudis%20van%20Nijvel.pdf

https://nl.wikipedia.org/wiki/Gertrudis_van_Nijvel

http://www.heiligen-3s.nl/heiligen/03/17/03-17-0659-geertruida.php

http://geertruidskerk.info/het-verhaal-van-gertrudis-van-nijvel.html

http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/597 (verering Bergen op Zoom)

https://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/1100 (legende Prinsenbeek)

http://www.beleven.org/feest/heilige_gertrudis

https://www.trouw.nl/religie-en-filosofie/de-lente-begint-met-gertrudis~aacfddf4/

https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-h-gertrudiskerk-in-geertruidenberg

https://www.meteo-maarssen.nl/hk_0317.html

Informatie over bedevaartplaatsen Bergen op Zoom/Borgvliet, Geertruidenberg, Jabeek, Laar, Maarheze, Maasbracht, Prinsenbeek,

Hoofdstuk uit het boek Beschermheiligen van de Lage Landen

 

Engelstalig:

http://catholicsaints.info/saint-gertrude-of-nivelles/

https://en.wikipedia.org/wiki/Gertrude_of_Nivelles

http://www.newadvent.org/cathen/06533c.htm

http://www.catholictradition.org/Saints/nivelles.htm

 

Achtergronden:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Geertruidenberg_(plaats)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Abdij_van_Nijvel

https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Gertrudiskerk_(Nijvel)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Gertrudiskerk_(Bergen_op_Zoom)

http://www.sintgertrudiskapelboz.nl/

http://www.mariakapellen.nl/gertrudis.htm

http://www.sint-gertrudis-pede.be/Gertrudis.html

http://vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=NB22aa

https://www.bndestem.nl/breda/prinsenbeek-als-bedevaartsoord-voor-boeren~ac17f1d8/

https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/artikel/sint-geertrui-leerde-ons-het-merovingische-latijn-kennen