Z. Rutilio Grande (1928-1977), priester martelaar
Rutilio Grande, voluit Rutilio Grande García, was sinds 1967 bevriend met Óscar Romero, de latere aartsbisschop die in 1980 vermoord werd. Rutilio was de eerste priester die aan het begin van de Salvadoraanse Burgeroorlog werd doodgeschoten en inspireerde Óscar Romero om ook radicaal voor de armen te kiezen.
Rutilio werd op straat met 12 kogels doodgeschoten door een doodseskader in El Salvador toen hij op weg was naar de mis, in opdracht van de regering die hem beschuldigde van marxistische praktijken. Hij koos namelijk consequent voor de door de regering onderdrukte campesinos – de boerenbevolking – kweekte daar sociaal zelfbewustzijn en leerde hen voor hun eigen rechten op te komen, zoals landhervorming en gelijkwaardigheid op basis van het evangelie. Dit waren de zgn. basiskerkgemeenschappen, de Comunidades Eclesiales de Base, die sinds Vaticanum II in Zuid-Amerika steeds populairder werden, geïnspireerd door diens sociale leer.
Rutilio was geboren in een arm gezin als jongste zoon en werd opgevoed door zijn oma nadat zijn moeder overleden was toen hij vier jaar oud was. Op zijn 17e sloot hij zich aan bij de jezuïeten en werd in 1959 priester gewijd. Hij was van 1965 tot 1970 hoogleraar pastorale theologie aan het diocesaan seminarie voordat hij in 1972 pastoor werd in Aguilares, waar hij actief werd onder de lokale bevolking.
De heersende klasse, met name de landeigenaren, wilden hun land en macht niet kwijt en wisten zich gesteund door de rechtse regering. Ook de katholieke kerk voelde zich in eerste instantie bedreigd; Óscar Romero was in zijn functie eerst ook bezig de kerk te verdedigen en de regering te steunen voordat hij de kant van de armen koos.
Rutilio Grande sprak zich in het openbaar uit tegen de onderdrukking, tegen de gewelddadige manier waarop de regering zich verdedigde en tegen de corruptie. Aanleiding voor zijn dood was met name zijn preek n.a.v. de ontvoering van een Colombiaanse priester, die naderhand het land moest verlaten.
In Rutilio’s zgn. Apopa-preek van 13 februari 1977 (genoemd naar de kerk in Apopa – even ten noorden van San Salvador – waar de priester Mario Bernal werd ontvoerd) riep hij zijn gemeente op om solidair te blijven en Jezus’ boodschap te blijven verdedigen als die “gekruisigd zou worden op de weg naar Apopa” en stelde hij regering verantwoordelijk en het geweld aan de kaak. Op 12 maart van dat jaar werd Rutilio vermoord.
Paus Franciscus erkende Rutilio als martelaar van het katholieke geloof (daarom is een wonder niet vereist) en verklaarde hem op 22 januari 2022 zalig. Tegelijk met zijn zaligverklaring werden ook drie andere martelaren zalig verklaard, te weten zijn medereizigers Manuel Solórzano en de 16-jarige Nelson Lemus Chávez en de Italiaanse franciscaanse missiepater Cosma/Cosme Spessotto, die in 1980 in zijn eigen kerk werd vermoord, omdat ook hij het militaire regime veroordeelde.
De burgeroorlog in El Salvador duurde 12 jaar, van 1980 tot 1992, en eiste in totaal 75.000 levens.
Bronnen en meer informatie:
https://kro-ncrv.nl/datum-zaligverklaring-rutilio-grande-sj-vastgesteld
https://www.kerknet.be/kerknet-redactie/nieuws/bevrijdingstheoloog-rutilio-grande-januari-zalig
https://www.kn.nl/latijns-amerika/vier-zaligen-in-el-salvador-bieden-routekaart-naar-vrede/
Engelstalig:
https://en.wikipedia.org/wiki/Rutilio_Grande
https://catholicsaints.info/blessed-rutilio-grande-garcia/
https://es.wikipedia.org/wiki/Rutilio_Grande
https://jesuitmissions.org.uk/prayer/march-assassination-of-rutilio-grande-sj/
https://catholicoutlook.org/the-salvadoran-martyrs-a-sign-of-the-church-of-easter/
http://www.share-elsalvador.org/rutilio-grandes-delegation.html
Achtergronden:
https://es.wikipedia.org/wiki/Comunidades_Eclesiales_de_Base
http://www2.uca.edu.sv/publica/cartas/ci371.html (met tekst Apopa-preek van 13 februari 1977)
https://servicioskoinonia.org/romero/homilias/C/770314.htm (homilie Oscar Romero bij de begrafenis van Rutilio Grande)
https://www.jezuieten.org/nieuws/eerbetoon-aan-vermoorde-jezuiet-rutilio-grande/
https://www.sju.edu/magazine/summer-2020/catholic-commitment-to-the-poor
https://catholicsaints.info/blessed-sante-spessotto/
https://en.wikipedia.org/wiki/Cosma_Spessotto
http://www.heiligen.net/heiligen/05/23/05-23-1980-oscar-romero.php