26 november - Kenteringen Heiligen Vandaag

H. Johannes Berchmans (1599-1621), student en patroonheilige voor de jeugd.

Johannes (ook: Jan) Berchmans kwam uit Diest, was een Vlaamse priesterstudent en zoon van een schoenmaker, die ook schepen was. Johannes wilde al jong priester worden en kreeg vanaf zijn negende les van de plaatselijke pastoor, ook omdat zijn moeder ziek was en niet meer voor hem kon zorgen; tot die tijd zorgde hij voor haar.

In 1616 kon hij in Mechelen aan het seminarie verder studeren en rondde zijn studies af bij de jezuïeten. Hij liet zich daarbij inspireren door het levensverhaal van H. Aloysius van Gonzaga (overleden in 1591, feest 21 juni). Zijn vader werd twee jaar nadat Johannes’ moeder was overleden ook priester maar stierf een half jaar nadien.

Toen Johannes eenmaal jezuïet was kon hij verder studeren in Antwerpen en vervolgens filosofie in Rome, waar hij te voet naartoe ging. Hij was een briljant student en werd ‘Pater Glimlach’ genoemd. Hij studeerde drie jaar na aankomst af en overleed toen aan dysenterie. Tot die tijd had hij nog de ambitie om in China missionaris te worden.

Hij werd geroemd om de deugdzaamheid en vanzelfsprekendheid, waarmee hij alles wat hij deed bijzonder maakte; in de kleine dingen werd hij groot. “Het gewone buitengewoon doen”, was zijn motto.

Johannes werd in 1865 zalig en in 1888 heilig verklaard en is samen met H. Aloysius Gonzaga en H. Stanislas Kostka (alle drie jezuïetenstudenten en jong gestorven) uitgeroepen tot patroonheilige van de jeugd. Johannes is daarnaast ook patroonheilige van misdienaars.

De straat waar hij vroeger woonde in Diest is naar hem vernoemd: de Sint-Jan Berchmansstraat en zijn geboortehuis is een kapel en museum: De Gulden Maene.

Johannes zelf is begraven in de Sant’Ignaziokerk in Rome, maar zijn hart wordt bewaard als relikwie in de Onze Lieve Vrouw van Leliëndaalkerk in Mechelen. Maar zijn verering blijkt verder te gaan dan Vlaanderen, want in 2019 werd nog een relikwie van hem hem ontdekt in de Johannes de Doperkerk in München. Het in 1925 gestichtte Berchmanscollege bij Pullach verhuisde in 1971 naar München en heet sindsdien de Hogeschool voor Filosofie.

In België zijn meerdere colleges en instituten naar hem genoemd en in Nederland het Berchmanianum in Nijmegen, een voormalig studiehuis van de jezuïeten en tot 2016 in gebruik als verzorgingshuis voor jezuïeten in ruste. Sinds 2018 is het Berchmanianum het Academiegebouw van de Radboud Universiteit. Zelfs in Amerika bestaat sinds 1902 een verering voor hem, namelijk in de Cathedral of St. John Berchmans, die in 1929 geconsacreerd werd.