11 november - Kenteringen Heiligen Vandaag

H. Martinus van Tours (316-397), bisschop en wonderdoener.

St. Maarten is met St. Nicolaas in Nederland één van de meest vereerde heiligen. Op zijn feestdag gaan in vele delen van Nederland (mn Utrecht, Groningen, Losser), maar ook in België, Frankrijk en Duitsland, Hongarije en het eiland St. Maarten kinderen langs de deuren met een lampion en zingen liedjes.

In België kent men het als Sinte Mettezingen. Het St. Maartensfeest valt binnen de traditie van de christelijke lichtjesfeesten die begint met Allerheiligen op 1 november en eindigt met Maria Lichtmis op 2 februari.

Martinus’ leven is beschreven door H. Sulpicius Severus, een christelijke geschiedschrijver uit begin 5^e eeuw, die Martinus nog persoonlijk had gekend en die ook door Martinus beïnvloed werd: door hem nam Sulpicius zijn geloof serieuzer en gaf veel van zijn rijkdommen aan de armen.

Martinus zou uit het huidige Hongarije gekomen zijn (uit Savaria, het huidige Szombathely) en op zijn 15^e al bij het Romeinse leger zijn ingelijfd en een bedelaar hebben ontmoet bij de stadspoort van Amiens. Daar sneed hij zijn mantel in tweeën en gaf de helft aan de bedelaar. Hij kon niet de hele mantel schenken, omdat die eigendom was van het leger. Die nacht kreeg Martinus een visioen van Jezus, die hem zei dat Hij die bedelaar was geweest: “Ik was naakt en jij hebt mij gekleed”.

Martinus bekeerde zich terstond, besloot monnik te worden en als kluizenaar te leven en stond al snel bekend om zijn heiligheid: hij gaf aalmoezen aan de armen en werd heel populair. Hij werd leerling van bisschop Hilarius van Poitiers (feest 13 januari), die hem wijdde tot duiveluitdrijver en met wie hij rond 360 het eerste klooster van Frankrijk stichtte; de abdij Ligugé bij Poitiers, waar zijn tombe te vinden is. De mantel van St. Maarten vinden we terug in de woorden mantelzorg en palliatieve zorg (pallium is Latijn voor mantel).

In 371 werd Martinus bisschop van Tours en versterkte en verspreidde het christelijke geloof in Gallië. Hij verwoestte heidense heiligdommen (meestal bomen), stichtte kloosters (waaronder het oudste in Poitiers) en kerken, pleitte voor zijn volk bij keizer Maximus in Trier, dreef duivels uit, verrichtte wonderen door doden tot leven te wekken en zorgde voor de armen. Hij was tot bisschop uitgeroepen door het volk, hoewel sommige bisschoppen het niet met deze keuze eens waren.

Volgens andere legenden zou Martinus zich verzet hebben tegen deze benoeming en zich verstopt hebben in een ganzenhok, maar daar ontdekt zijn, omdat de ganzen zoveel leven maakten. Vandaar dat rond 11 november nog vaak ganzenmarkten worden gehouden, zoals in Deventer, Zwolle en Coevorden en men vroeger Sint Maartensganzen at. In het Zwitserse kanton Luzern worden wedstrijden gehouden wie een (reeds geslachte) gans geblinddoekt met een zwaard kan onthoofden. Deelnemers dragen een zon die het einde van de zomer symboliseert. Deze traditie heet “Gansabhauet”.

Omdat hij de eerste bisschop ten noorden van de Alpen was die ook wonderen verrichtte, verspreidde zijn faam zich. Na zijn dood (hij overleed op 8 november) werd hij naar zijn laatste wensen op 11 november begraven in de begraafplaats voor de armen. Later werd hij bijgezet in de kathedraal van Tours, waar een schitterende marmeren tombe voor hem is gebouwd in de crypte.

Zijn leven werd beschreven door H. Gregorius van Tours (feest 17 november).

We vinden Martinus terug in Groningen (St. Martinuskerk) en Utrecht (de Domkerk werd door H. Willibrord aan Martinus toegewijd en hierin wordt een reliek van Martinus bewaard; in het wapen van Utrecht vinden we de halve mantel terug). Ook Losser is aan Martinus gewijd.

Er zijn in heel Europa talloze kerken aan hem gewijd en hij is patroonheilige van vele beroepen: van soldaten en kleermakers tot van bedelaars, herbergiers en reizigers en nog veel meer. Vanwege zijn genezingen werd hij ook geneesheilige en kan o.a. aangeroepen worden tegen alcoholisme. Hij is de beschermheilige van Hongarije en Frankrijk.